RedakcjaBB: W jakim mieście studiujesz, na jakiej uczelni i na jakim kierunku?

"Samochwała w kącie stała, i wciąż tak opowiadała..." – któż nie zna tego cytatu z wiersza Jana Brzechwy. To, jak on jest interpretowany, o ile w ogóle jest, to już inna kwestia. Szczególnie, iż chwalipięt w dobie mediów społecznościowych nie brakuje, a i popyt na nich jest nieustannie w okresie hossy. 

Często wertuję zakamarki Internetu w poszukiwaniu czegoś ... wartościowego. Śledzę poczynania znajomych, sprawdzam sukcesy celebrytek tudzież celebrytów. Wchodząc do wirtualnego światka nie jestem intelektualistą, który nie odrywa nosa sprzed książki. Taki mogę być zamknięty w czterech ścianach, ewentualnie, bardzo sporadycznie, w tekstach – no bo nie jest to "trendy". Niestety, rzadko mi się zdarzy czymś pozytywnym zaskoczyć, zainspirować. Ludzie w lwiej części nie potrafią pisać. Albo inaczej. Potrafią doskonale, lecz tylko o sobie i własnych dokonaniach. 

Uwielbiam czytać biografie wybitnych osobowości, dlatego to nie tak, że jestem obojętny na życiorysy innych osób i nie potrafię z nich "wyciągnąć" czegoś, co pozytywnie wpłynie na mój sposób postrzegania rzeczywistości. Tylko do jasnej anielki, ile można czytać bądź sobą, idź własną ścieżką, nie poddawaj się. Niektórzy karmią mnie, Ciebie, nas taką pustą tandetą, że aż zbiera mnie na odruchy wymiotne. Tak, cieszmy się z małych rzeczy, aczkolwiek tę sentencję wielu za bardzo sobie wzięło do serca. 

Czasem zachodzę w głowę, skoro mamy tylu ludzi sukcesu, ilu się na nich kreuje, to czemu nasz kraj wciąż jest mentalnie na peryferiach Europy. Po raz kolejny czytam, że ktoś przezwyciężył trudy życia codziennego, przezwyciężył płacz, chwile, które łamały mu serce i w ogóle to jest teraz tak pięknie i wspaniale. A, że w portfelu mam 20 złotych, nie mam za co zabrać kobietę na kawę, muszę prosić mamę o kieszonkowe, choć mam 22 lata – to już inna kwestia, ważne, że jestem "sportowcem" i inspiracją dla innych. Liczą się te gówno warte lajki i puste komentarze. 

Każdy dziś może być człowiekiem sukcesu. I to jest, na swój sposób, bardzo przerażające zjawisko. Sukces może być subiektywny, albo obiektywny. Wymiar subiektywny sukcesu odnosi się do tego iż człowiek podejmując indywidualne działania osiąga coś, co w jego oczach, jako jednostki jest sukcesem. Sukces ten podlega wtedy subiektywnie ocenianym możliwościom. Wymiar obiektywny sukcesu występuje wtedy, gdy nasze osiągnięcia są ponad normę w porównaniu do osiągnięć innych ludzi wywodzących się z otoczenia społecznego osoby odnoszącej sukces. Ten wymiar sukcesu najczęściej wiąże się z osiągnięciem prestiżu społecznego, co znaczy iż otoczenie dostrzega osiągnięcia osoby odnoszącej sukces. W czym tkwi istota problemu? Ludzie, którzy osiągnęli sukces w wymiarze subiektywnym nachalnie i bezczelnie próbują go przeistoczyć w wymiar obiektywny. "Patrzcie mi się udało, czas na Ciebie, nie stój w miejscu, spójrz na mnie, na moje efekty. Ty też tak możesz, tylko musisz chcieć!". A najczęściej są to zupełne pierdoły... 

ale ludzie je kupują. Bo mało, kto zna życiorys blogerki modowej, która ze swojego Instagrama zrobiła poradnie psychologiczną. Oczywiście to tylko opisy, najważniejsze są zdjęcia smukłej sylwetki. W każdym razie, kto się będzie zastanawiał, czy kobieta pisząca o moralności, miłości, wrażliwości jest autentyczna? Nikt nie spojrzy w jej życiorys, który okazuje się nie być tak krystaliczny, jak przekonuje inne swoje "podopieczne" (?), żeby tak właśnie żyły. Nade wszystko jednak mamy dziś bardzo zakompleksione społeczeństwo, a wszelkie autorytety moralne upadły. Ciężko znaleźć konkretną osobę, z której można brać przykład. Dlatego często szukamy ich, jakoby w akcie desperacji, w mediach społecznościowych, przewijając tablicę, klikając serduszko itd. Tam bardzo szybko trafimy na cudowne ciała, pięknie opakowane cytaty motywacyjne, które ogłupiąją. Dlaczego? Ponieważ zabierają zdolność własnego myślenia. Kiedy ktoś pisze: podążaj własną ścieżką, a dalej czyni rozprawkę na temat swojego życia, to on chce sprawić żebyś właśnie nie szedł/nie szła własną ścieżką, tylko obrał/obrała sobie jego za przykład i żeby mu przyklasnąć. I tak w każdej kwestii.

Wychodzi na to, że nie osiągnę w tym życiu sukcesu. No bo jak nikt Cię nie chwali, to samemu trzeba to uczynić. A ja tą ścieżką iść nie zamierzam. Parafrazując wszystko sprowadza się do jednego: 

Brzmi bardzo znajomo, spoglądając kolejny raz na Instagrama czy Facebooka, nieprawdaż?  

Tytuł "chylę czoła przed Kuloodpornymi" najbardziej by pasował do niniejszego tekstu, ale niestety – wyprzedził mnie mój serdeczny kolega "po fachu" – Mateusz Żyła. Niemniej jednak amp futbol urzekł mnie od samego początku, gdy zacząłem mieć z nim styczność. Miało to miejsce dokładnie 1 sierpnia 2015 roku. Wówczas, na Orliku przy Parku Słowackiego w Bielsku-Białej, odbył się towarzyski mecz RedakcjaBB kontra Kuloodporni Bielsko-Biała. 

I tak, od tego czasu, kibicuję z całego serca Kuloodpornym, gdyż pokazali mi, w jaki sposób wygrywać ze słabościami. No i sami zawodnicy zespołu z Bielska-Białej rozpieszczają mnie, jako kibica, o czym świadczy ostatni srebrny medal Mistrzostw Polski! To prawdziwa duma całego Podbeskidzia. Głęboko też wierzę, iż nastąpi jeszcze prężniejszy rozwój dyscypliny sportowej, jaką jest amp futbol. Mistrzostwa Świata w Meksyku, gdzie zrywałem wieczory, aby przyglądać się grze naszych reprezentantów, pokazały Polakom jaki ładunek emocjonalny skrywają w sobie spotkania amp futbolistów. Ach, można byłoby pisać, pisać i zachwycać się, ale ... ad rem!

Z Danielem Kawką, założycielem oraz prezesem fundacji Kuloodporni Bielsko-Biała podsumowałem miniony rok w wykonaniu amp fubolistów z beskidzkiego regionu oraz pogłębiamy się nad potrzebami tej dyscypliny w Polsce.

Bartłomiej Malec: Jaki był rok 2018 dla Kuloodpornych? 

Daniel Kawka: Na pewno był to kolejny rok "do przodu". Zdobyliśmy srebrny medal mistrzostw Polski. Wiadomo, jest pewien niedosyt, ponieważ zabrakło nam punktu do mistrzostwa i gralibyśmy w Lidze Mistrzów. Patrząc jednak obiektywnie, był to kolejny rok rozwoju naszej organizacji. Coraz wyższe miejsce w tabeli, rozwój juniorskiej sekcji amp futbolu – to również jest taki duży projekt, który chcemy pielęgnować. Dla bielskiego domu dziecka organizowaliśmy również wyjazd do Warszawy na Mistrzostwa Polski w piłce nożnej dzieci z domów dziecka. Zawsze jednak po takim roku jest obawa jak to "podtrzymać". 

Bartłomiej Malec: Można więc się pokusić o stwierdzenie, że był to dla was przełomowy rok?

D.K.: Nie określiłbym tego w ten sposób. W każdych 12 miesiącach robimy progres. Jesteśmy jedynym klubem w Polsce, który powstał od zera, więc już sam start w Ekstraklasie był wielkim sukcesem. W kolejnym sezonie, po starcie, który był dla nas przełomowy, zdobyliśmy brązowy, a teraz srebrny medal. Ten rozwój jest więc liniowy, dlatego nie uważam, że rok 2018 był akurat przełomowy. 

Bartłomiej Malec: Jak oceniasz obecny poziom amp futbolu w naszym kraju? 

D.K.: Obecnie poziom jest bardzo wysoki. Trudno jest nowym zespołom dochodzić do ligi i myślę, że jest to taka bariera dla nowych zawodników. Także po wynikach naszej reprezentacji widać, jaki uczyniono postęp. Kadra składa się z samych ligowych graczy i co turniej walczy o medale międzynarodowe. W Ekstraklasie już coraz rzadziej zdarzają wyniki hokejowe, Te spotkania są coraz bardziej wyrównane, co mnie bardzo cieszy. 

Bartłomiej Malec: Jakie są potrzeby amp futbolu "na już"?

D.K.: Przede wszystkim większa liczba zawodników oraz wyszkolonej kadry trenerskiej. Jest to dyscyplina bardzo rozwojowa, dlatego wierzę, że kolejne lata będą jeszcze lepsze dla amp futbolu. Nasza federacja ubiega się o organizację mistrzostw Europy i mistrzostw Świata. Oba te turnieje miałyby odbyć się w Krakowie. Będą więc potrzebni do organizacji ludzie, którzy mają doświadczenie w tej "branży". 

Bartłomiej Malec: Zazwyczaj jest tak, że sukcesy reprezentacji przekładają się na lepsze prosperowanie klubów. W przypadku Kuloodpornych jest to widoczne? 

D.K.: Teraz tak tego nie odczułem. Działamy prężnie od kilku lat i niezależnie od sukcesów reprezentacji udało nam się zrobić dużo zrobić. Trzeba wykonywać fundamentalną pracę od dołu. Już od dłuższego czasu mamy wiernych sponsorów, którzy naprawdę nam pomagają i pod kątem jesteśmy chyba najmocniejsi w Polsce. Udało nam się w Bielsku-Białej zgromadzić fajne grono partnerów. Fakt, że od 4 lat żaden sponsor od nas nie odszedł, a dochodzą kolejni, również pozytywnie o nas świadczy. 

Bartłomiej Malec: Plany i cele Kuloodpornych na rok 2019?

D.K.: Dużo zależy od planów naszych zawodników. Pod znakiem zapytania stoi przyszłość Bartosza Łastowskiego, naszego topowego zawodnika. Walka o mistrzostwo Polski może być jednak trudniejsza niż w zeszłym sezonie, ponieważ pozostałe ekipy solidnie się teraz wzmocniły. Naszym celem jest powiększanie organizacji o nowych zawodników, żeby organizować nowe zgrupowania dla osób po amputacjach. Chcemy też rozwijać mocno projekt juniorski. Widać, że reprezentacje Anglii, Niemiec czy Turcji stawiają na młodzież. Nie chcemy być w tyle. Jesteśmy jedynym klubem w Polsce, który posiada sekcję młodzieżową. Mamy na tym "polu" sukcesu. Pięciu naszych zawodników jest powoływanych na ogólnopolskie zgrupowania, które odbywają się w Warszawie. Będziemy więc chcieli rozwijać ten projekt, ale do tego też potrzebni są kolejni szkoleniowcy, żebyśmy mogli iść do przodu.

Zdjęcia: Bartłomiej Budny/Bart Foto Sport

Piszę dużo. Można to porównać do kochania – nie da się kogoś zbyt mocno darzyć tym wyjątkowym uczuciem. Mimo wewnętrznych dylematów jestem zdania, że nie da się także przesadzić z pisaniem. Czy jest się zadowolonym ze swojej pracy, to już inna kwestia.  

Inez Baturo, artystka, fotograficzka, o tym, kim jest fotograf w dzisiejszym świecie i dlaczego robienie zdjęć jest mistycznym przeżyciem. 

Inez Baturo – polska fotografka, wydawca, tłumaczka, redaktor. Od roku 1991 prowadzi Wydawnictwo Baturo (specjalizujące się w książkach albumowych) i Galerię Fotografii B&B w Bielsku-Białej. W roku 1999 została członkiem Związku Polskich Artystów Fotografików (numer legitymacji 770), a w 2004 wiceprezesem Okręgu Górskiego ZPAF. Jest kuratorem międzynarodowego konkursu i wystawy Bez granic i wiceprezesem Fundacji Centrum Fotografii oraz dyrektorem programowym FotoArtFestival.

W swojej twórczości koncentruje się głównie na pejzażach, choć ma na swoim koncie również fotografię teatralną, portretową, dziecięcą i mody. Swoje prace publikowała m.in. w "Playboyu", "Voyage", "Podróżach", "National Geographic" oraz w albumach zbiorowych: Góry Polskie, Bielsko-Biała, Mistrzowie polskiego pejzażu. Inez Baturo jest autorką dwóch albumów fotograficznych pt. Beskidy oraz Cieszyn oraz przetłumaczyła z języka angielskiego Historię fotografii światowej autorstwa Naomi Rosenblum.

redakcjaBB: Kiedy zrobiła Pani pierwsze zdjęcie i co ono przedstawiało?

Inez Baturo: Zacznę od tego, że ja się fotografią w ogóle nie interesowałam. Swoje pierwsze zdjęcie zrobiłam jako osoba nie fotografująca. Studiowałam anglistykę – zawsze chciałabym być tłumaczem. Razem z moim przyszłym mężem, który był już wtedy fotografem, jeździłam na różne plenery fotograficzne. Pewnego razu pojechaliśmy w Tatry, na plener fotografii górskiej. Byliśmy tam o zmroku, bo zawsze się tak fotografowało: albo bardzo wcześnie rano, koło trzeciej, albo w nocy, żeby załapywać się na wschody, zachody słońca – dzięki temu jest inne światło. Ja zawsze byłam jedyną osobą, która nie miała aparatu fotograficznego. Nagle zaczęła nadciągać burza i było bardzo groźnie. Zbierały się ogromne, ciemne chmury. Jak wiadomo, burza w górach jest bardzo niebezpieczna, więc część fotografów się zwinęła i uciekła. zaczęła fotografować to, co się tam działo. a Ja wtedy mało chodziłam po górach i to było dla mnie niezwykłe przeżycie. No i tak się kręciłam, trochę w lewo, trochę w prawo; nie wiedziałam, co ze sobą zrobić. W którymś momencie odwróciłam się i zobaczyłam, że po drugiej stronie jest coś zupełnie innego, taki absolutny spokój. Było widać Krywań, niebieskawy od zmroku, a nad nim ciemnogranatowe niebo. I mały, biały księżyc, taki rożek. To mi się strasznie spodobało – kontrast między tym obrazem a burzą. Zobaczyłam, że nikt tego nie fotografuje. Wszyscy byli odwróceni w drugą stronę, tę „burzową”. To był ten moment, kiedy poczułam, że chcę zrobić zdjęcie, że ja muszę zrobić zdjęcie, i to natychmiast... że to jest moja chwila. Podeszłam do kolegi i zapytałam, czy pożyczy mi aparat. On wzruszył tylko ramionami i mi go dał; mój mąż jeszcze rzucił tekstem: „I tak nic ci z tego nie wyjdzie”. Stanęłam i nacisnęłam spust migawki trzy razy. I wtedy zeszło ze mnie napięcie. To jest to! Uwieczniłam chwilę. Po jakimś czasie mój kolega wywołał film, wyciął te moje trzy klatki i przysłał mi pocztą. Mój mąż, który wtedy miał ciemnię w domu zrobił mi odbitkę – razem wybraliśmy najlepsze zdjęcie – i mówi: „W sumie to jest fajne zdjęcie. Teraz jest taki konkurs fotografii górskiej w Nowym Targu, wyślij je tam”. Wysłałam... i wygrałam.

Od tego momentu – nie od momentu, kiedy wygrałam, ale od momentu, kiedy zrobiłam to pierwsze zdjęcie – wiedziałam, że na pewno chcę fotografować. Później mój mąż dał mi swój aparat, a sobie kupił nowy. To był Pentax Program A. Używałam go przez kilkanaście lat. Zresztą mam go do dzisiaj. I tak to się zaczęło.

A wcześniej, w dzieciństwie żadnego zdjęcia nie było?

Nie, nic. To znaczy robiłam jakieś zdjęcia, ale w ogóle mnie to nie interesowało.

To był ten moment, kiedy plany związane z filologią…

Tak, to wszystko jakby zamarło. Co prawda nie rzuciłam filologii, ale pracę magisterską pisałam już z fotografii. Podciągnęłam semiotykę, temat typowo językoznawczy, pod fotografię i właściwie to była praca dyplomowa o fotografii.

Ale przetłumaczyła Pani Historię fotografii światowej.

Tak, jakoś później lingwistyka mi się przydała. Czyli jednak zaliczyłam tłumaczenie (śmiech). Zrobiłam ważną książkę, pierwszą na ten temat, jaka ukazała się w Polsce. Ale nie poszłam w to dalej. Mogłam zostać przy tłumaczeniu, mogłam przekładać inne książki o fotografii i się w tym realizować. Wolałam jednak po prostu fotografować.

Dlaczego fotografuje Pani głównie pejzaże?

Z tchórzostwa (śmiech).

Czyli nie było tak, że burza, o której Pani opowiadała, to pierwsze zdjęcie nadało kierunek Pani twórczości?

Myślę, że to mogło zadecydować! Niektóre silne przeżycia w jakiś sposób nas później kształtują; jeśli było to pozytywne przeżycie, to otoczenie, które mu towarzyszyło, dobrze nam się kojarzy. Na tej zasadzie ja się absolutnie zafascynowałam górami. Wcześniej nie chodziłam po górach, dla mnie to był świat zupełnie nowy. Przy czym te nasze wędrówki nie wyglądały tak, że się wychodziło o dziewiątej, a wracało o szesnastej. Myśmy wstawali o trzeciej i o dziewiątej byli już z powrotem. Albo wychodziliśmy o szesnastej i wracaliśmy około północy, tak żeby minąć się z turystami. To jest niesamowite uczucie, kiedy jest się w górach i wokół nie ma żadnych ludzi. Dla mnie to była z jednej strony fascynacja, natomiast z drugiej – pewnego rodzaju eskapizm. Tak mi się wydaje po tych wielu latach. Bolało mnie to, co się dzieje na świecie, że jest tyle zła, przemocy, że ktoś dręczy zwierzęta, że gdzieś trwa wojna. Więc uciekałam w świat, gdzie tych problemów nie było. W momencie, kiedy stałam na górze, byłam tylko ja, świat, kosmos. Kładłam się i nad sobą miałam pełno gwiazd. Odcinałam się od wszystkiego. To była dla mnie taka emocjonalna ucieczka. 

A drugi powód, dla którego wybrałam pejzaż... Kiedy odkryłam, że chcę fotografować, to się wprost rzuciłam na książki i czytałam na ten temat, co się dało. Wtedy nie było jeszcze Internetu, nie było za bardzo szkół fotograficznych, więc żeby się czegoś nauczyć, czytałam, co mi wpadło w rękę, po polsku i po angielsku. Wiele z tych książek dotyczyło historii fotografii. Zorientowałam się, że jest bardzo mało – praktycznie w ogóle – barwnych zdjęć górskich. Nie mówię tu o pocztówkach: niebieskie niebo, zielone drzewka, czerwone kwiatki; mówię o zdjęciach, które nadają się do galerii. Wszystko było czarno-białe, a ja od samego początku widziałam w tym barwę. Tak jak wtedy to niebieskie niebo i biały księżyc. Ten kolor miał dla mnie znaczenie, był dodatkowym elementem, za pomocą którego mogłam przekazać emocje. Chciałam też pokazać, że można fotografować góry właśnie w ten sposób, że to nie musi być pocztówka, a mimo to da się gdzieś ten kolor zawrzeć. I te moje pierwsze zdjęcia były jednymi z pierwszych barwnych fotografii górskich, które wystawiano w galeriach. 

Poza tym na początku – teraz jest inaczej, jestem w innym miejscu – miałam problem, żeby robić zdjęcia obcym ludziom. Nie wiedziałam, jak się do tego zabrać. Podejść do człowieka, strzelić mu fleszem i co? Uciekać, nie uciekać? Zagadać na ulicy: „Cześć, chciałabym zrobić ci zdjęcie” czy fotografować z ukrycia? Nie miałam odwagi, żeby fotografować ludzi. Nie miałam odwagi chodzić po ulicach i robić street photo, między pijakami po imprezach, fotografować nieznajomych. Dlatego powiedziałam, że to z tchórzostwa, tak sobie zażartowałam troszkę. Góry były dla mnie przestrzenią bezpieczną; robiłam tam jakieś portrety, ale to były po prostu portrety znajomych. Wiedziałam, że nic mi nie grozi, mogłam odpocząć emocjonalnie, a z drugiej strony się tam realizowałam i nie musiałam przed nikim tłumaczyć. Byłam tylko ja i góry. 

Jaką funkcję pełni fotograf w dzisiejszym świecie?

Myślę, że ta funkcja się nie zmieniała. Nie ma większego znaczenia, czy jest to świat dzisiejszy, czy było to sto lat temu. Jedni są dokumentalistami i po prostu rejestrują to, co jest wokół nas. Inni próbują przekazać swoje uczucia i to, co się dzieje w człowieku. Taki twórca próbuje zarazić nas pewnymi emocjami: złością, smutkiem, może radością. Jest funkcja fotoreporterska, która ma za zadanie informować. Ma nami potrząsnąć po to, abyśmy zmienili świat. Ja wierzę w to, że fotografia może zmienić świat. Oczywiście nie cały od razu, ale uświadamia nam ona wiele rzeczy. Gdyby nie było obrazów, mniej rzeczy by nas dotykało, mniej powstałoby ruchów społecznych. Co innego jest napisać o pewnym wydarzeniu, a co innego jest to zobaczyć. Słowo pisane każdy wyobrazi sobie tak, żeby nasz umysł mógł to znieść, żebyśmy nie przeżyli szoku, po którym będziemy leżeć i płakać. Dorosły wyobrazi sobie to inaczej, a dziecko inaczej. Obraz może przerastać nasze wyobrażenie na dany temat. Funkcją fotografa jest tutaj poruszenie nas, wywołanie wstrząsu, abyśmy jako społeczeństwo mogli podjąć konkretne działania. Myślę, że choć funkcja estetyczna fotografii też jest istotna, ta społeczna pozostaje najważniejsza. Nie ma jednak innego medium – oprócz filmu, który wywodzi się z fotografii – które odgrywa tak szczególną rolę.

Nie uważa Pani, że przez media typu Instagram to estetyka wysuwa się na pierwszy plan, jest bardziej pożądana? Istnieje teraz prosta droga do sławy – jeżeli robisz zdjęcia pod publikę, to zarobisz na tym pieniądze, bo tego chce społeczeństwo. 

Tak, zgadzam się z tym. Jest cały dział fotografii, który na tym bazuje. Treść też ma jednak znaczenie. Wiele zdjęć kiepskich estetycznie, ale za to epatujących na przykład przemocą, przykuwa nasz wzrok. Po przeanalizowaniu kolejno literatury, rzeźby, malarstwa itd., fotografia okazuje się medium najszerszym, najbardziej pojemnym. W rzeźbie na przykład nie ma już tyle komentarza społecznego, większą uwagę zwraca się tutaj na formę. W fotografii zawarte jest wszystko: treść, estetyka, forma, emocje, przesłanie społeczne. Poprzez media społecznościowe zyskała ona teraz kolejną funkcję, której wcześniej nie miała – komunikacyjną. Niejednokrotnie oszczędza bardzo wiele słów. Zatoczyło to pewne koło. Obraz pełnił funkcję komunikacyjną, kiedy byliśmy ludźmi pierwotnymi. Nie było pisma, więc malowano. Przeszliśmy przez słowo i znowu jesteśmy na etapie obrazu. To bardzo skraca i upraszcza naszą komunikację. Teraz, jeżeli nie ma cię na jakimś zdjęciu, to w ogóle nie istniejesz jako istota społeczna.

Skąd czerpie Pani inspiracje?

Teraz jestem na trochę innym etapie, ale początkowo było tak, że jeździłam szukać tego, co miałam w głowie. Inspirację czerpię zawsze z siebie, ze środka. Pejzaż traktowałam jako sposób na przekazanie emocji. Często gdy robiłam wystawy, i ludzie pytali mnie, gdzie zrobiłam jakieś zdjęcie. Szczerze mówiąc, mnie to nie interesuje. Ja pokazywałam zawsze pewne emocje, to, że jestem malutka wobec kosmosu czy innych problemów. To było dla mnie ważne, a nie miejsce i czas. Podobnie ludzie często pytają, dlaczego Tatry. Po prostu są najbliżej. Inspiracja pochodzi ze mnie, z tego, czego szukam jako człowiek. Po śmierci mojego męża jest trochę inaczej. Staram się bardziej wejść w fotografię społeczną. Czuję się w obowiązku nieść dalej pewien przekaz, próbuję przejąć pałeczkę. W pejzażu byłam skupiona na sobie, na moich emocjach. Tak mniej więcej od pół roku inspiracja pochodzi z zewnątrz. Zaczynam patrzeć na to, co wokół, i staram się to w pewien sposób komentować. Odważyłam się zahaczyć starszą kobietę na ulicy i w efekcie wylądowałam, fotografując ją w mieszkaniu. Ona zainteresowała mnie jako jednostka. Obserwuję to, co dzieje się z ludźmi, ich samotność, zagubienie. Staram się jednak nie wchodzić w temat przemocy. 

Co jeszcze jest dla Pani wyzwaniem w fotografii społecznej? 

Fotografując, mam jeszcze takie poczucie – trochę szamańskie – że multiplikuję jakąś rzecz. Gdy fotografowałam pejzaże, powielałam coś fajnego, ładnego, spokojnego. Multiplikowałam rzeczy przyjemne po to, aby ten świat stawał się lepszy i ładniejszy. Odkąd zajęłam się fotografią społeczną, jest to dla mnie bardzo trudne, bo muszę nawiązać kontakt z ludźmi. Kiedy rozmawiam z tą panią i widzę, jaka ona jest bardzo samotna, jak cierpi, czuję, że fotografując ją, multiplikuję samotność. Po fotografowaniu pejzaży byłam zawsze naenergetyzowana. Teraz, fotografując ludzi, którzy nie są już moimi przyjaciółmi, są dla mnie obcy, kończę absolutnie wydrenowana. Mam problem, co z tym zrobić. Jest to jednak pewien proces. Multiplikuję przecież coś, co nie jest do końca ładne. Nawet nie za bardzo chcę, żeby to dotyczyło mojego życia. Trzeba się z tym w jakiś sposób zmierzyć.

Inspiracja w każdej formie to cudowna rzecz, która jednak często przechodzi zupełnie niezrozumiana. Co w Pani mniemaniu dzieli artystę od przeciętnego fotografa?

Artysta robi dla siebie. Nie mówię tutaj o chowaniu swoich prac do szuflady, nie chodzi o jakieś grafomaństwo. Artysta doskonale wie, czego chce. Nawet jeżeli sto osób wokół mówi, że coś jest bez sensu, artysty to po prostu to nie ruszy. Jeżeli ktoś robi pewne rzeczy pod publikę, każda krytyka będzie go bolała. Ciągle będzie zmieniał styl, aby się przypodobać. To ślepa uliczka. Zawsze pojawi się ktoś, kto będzie miał zastrzeżenia. W momencie, kiedy się nagniemy, tracąc tę swoją cząstkę, lądujemy nigdzie. Kiedy zaczęłam fotografować pejzaże, było to bardzo krytykowane. Nie jest to przecież sztuka, bo sztuka ma kolor biało-czarny, takie zdjęcia wystawia się w galerii. Ja się jednak tego trzymałam, ponieważ tak czułam. Często kiedy fotografowałam jakieś drzewka w ciemności, mąż powtarzał mi, że przecież to nie ma sensu, jest zbyt późno i nic nie wyjdzie. Później okazywało się, że faktycznie coś tam dostrzegłam i wtedy przyznawał mi rację. Mnie było wszystko jedno. Nie chciałam być artystką i nie mówię tego, żeby udowodnić, że nią jestem. Robiłam to, bo było to dla mnie fajne. 

Wywiad ukazał się na łamach #9 magazynu Redakcji BB.

Fot: Redakcja BB

Rzeka od zarania dziejów stanowiła dla ludzi symbol o wielu znaczeniach. Nie sposób nie wspomnieć o wodach mitologicznego Hadesu czy też tych wypływających z biblijnego Edenu, oznaczających łaski i wpływy nieba. A z czym kojarzą się rzeki w Bielsku-Białej? 

Granica miast i państw

Gdy mowa o Małym Wiedniu, na myśl przychodzi od razu rzeka Biała. Obecnie kojarzy się nam chyba głównie z tym, że płynie tuż przy dużej galerii handlowej. Aż strach pomyśleć, jak zareagowaliby na to ludzie z XV wieku! Już wtedy, a dokładniej w 1457 roku, gdy Jan IV Oświęcimski sprzedał księstwo oświęcimskie polskiemu królowi Kazimierzowi Jagiellończykowi, Biała wyznaczała granicę państwową między Polską a Czechami. Przez kolejne wieki funkcja graniczna była więc dominująca dla tej rzeki. W czasie rozbiorów od 1772 roku rozdzielała prowincje imperium Habsburgów: Galicję i Śląsk Austriacki. Co jednak najistotniejsze z punktu widzenia obecnych bielszczan, stanowiła ona rzekę graniczną pomiędzy miastami Białą a Bielskiem do połączenia tych miast w jeden organizm w XX wieku.

Podział tych dwóch ośrodków był szczególnie odczuwalny w okresie międzywojennym. Po zakończeniu I wojny światowej Biała weszła w granice odrodzonej Polski, natomiast o Bielsko i Śląsk Cieszyński wybuchł polsko-czeski konflikt zbrojny, zakończony w lipcu 1920 r. postanowieniami konferencji w Spa. W 1922 r. Bielsko znalazło się w obrębie województwa śląskiego, które jako jedyne w Polsce posiadało autonomię. Biała natomiast w 1921 r. wraz z powiatem bialskim znalazła się w obrębie województwa krakowskiego. Most na rzece Białej przy ul. 11 Listopada dzielił niegdyś nie tylko Bielsko i Białą Krakowską, ale i województwo śląskie i krakowskie, co z politycznego punktu widzenia miało ogromne znaczenie.

Rzeka Biała miała także wielki wpływ na rozwój przemysłowy Małego Wiednia. Na początku XIX wieku w Bielsku nastąpiła silna industrializacja miasta. Bardzo intensywnie rozwinął się przemysł włókienniczy. W 1806 roku pojawiła się w Bielsku pierwsza maszyna – przędzarka. W 1811 powstała pierwsza uprzywilejowana fabryka sukna (należąca do braci Kolbenheyer). Pierwsze zakłady przemysłowe budowano na Dolnym i Żywieckim Przedmieściu (Blichu), nad rzeką Białą, ze względu na napęd wodny, gdyż maszynę parową zastosowano dopiero w 1826 roku. Przemysł włókienniczy – nie bez udziału rzeki Białej – w krótkim czasie wyparł tradycyjne warsztaty rzemieślnicze.

Nie tylko Biała

Rzeka Biała nie jest jednak w Bielsku-Białej „monopolistką”. Jadąc ulicą ks. Stanisława Stojałowskiego, niewielu ma świadomość, że pod jezdnią płynie potok. Owa dzielnica jeszcze na początku XX wieku nazywana była „bialską Wenecją”. A wszystko to za sprawą chodników i domów po obu stronach rzeki – rzeki Niwki. W 1916 roku zgodnie z postulatami Maxa Fabianiego, architekta i urbanisty, skanalizowano pierwszy odcinek Niwki, tworząc nad nią zwykłą ulicę. Ostatnie prace zakrywające Niwkę – w rejonie kościoła pw. Opatrzności Bożej w Białej – prowadzono w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku.

Prosto z gór

Z okolic śródmiejskich przenieśmy się w górskie rejony. Tam właśnie z wolna płynie Olszówka, będąca lewobrzeżnym dopływem Białej. Źródła potoku znajdują się na północno-zachodnim stoku szczytu Kołowrót i na północnym skłonie przełęczy Kołowrót, a uchodzi do Białej na północnym skraju Mikuszowic, na wysokości 338 metrów n.p.m. Prawym dopływem Białej jest z kolei urokliwy potok Kromparek. Ma on swoje źródło w parku Rosta.

Obecnie jednak jedną z ważniejszych funkcji pełni rzeka Wapienica. W 1932 roku w jej górnym biegu, u ujścia Barbary zbudowano zaporę wodną im. Ignacego Mościckiego. W wyniku spiętrzenia wód rzeki powstało sztuczne jezioro Wielka Łąka, które służy wyłącznie jako ujęcie wody. Projekt budowy zapory w Wapienicy istniał od 1911 roku. Powstał on w trakcie prób rozwiązania problemu zaopatrzenia w wodę szybko rozwijającego się Bielska. Dopiero w 1929 roku Rada Miejska Bielska zdecydowała się na powierzenie budowy zapory katowickiemu oddziałowi firmy Dycherhoff und Widman z Drezna. Koszt budowy zapory, oddanej do eksploatacji 26 czerwca 1932 roku i nazwanej Zaporą im. Prezydenta Ignacego Mościckiego, wyniósł 13 milionów ówczesnych złotych, co stanowiło równowartość blisko 2,6 milionów dolarów. Zapora wapienicka była wówczas jednym z najnowocześniejszych tego typu obiektów w Europie.

Szybki rozwój Bielska i Białej spowodował konieczność rozbudowy sieci dróg, które w znacznej części przykryły historyczne już rzeki. A szkoda. Wśród nich mamy Niper, Sikornik czy Młynówkę. Te wody jednak nie wyparowały, a zostały skanalizowane. Słowem, na powierzchni mamy Mały Wiedeń, a pod ziemią bialską Wenecję. Naszą wizytówką wciąż pozostaje jednak rzeka Biała, która ozdabia miasto i dodaje uroku spacerom po centrum Bielska-Białej. I aż prosi się, by na nowo odegrała ważną rolę w rozwoju naszego miasta. Tylko tym razem już nie rozwoju przemysłowego, a społecznego i turystycznego

Nie, nie lubię dzisiejszych czasów. Nie mówię też, że chciałbym żyć w 1822 roku, gdy Adam Mickiewicz wydawał swoje "Ballady i Romanse". Ale już w takiej syntezie, gdybym mógł zapisywać te słowa na laptopie, a świat nie byłby tak zepsuty, to tak. Zejdźmy jednak na ziemię. 

Mamy lipiec. Blask słońca nadaje czar beztroskiemu czasu zabawy i pogody ducha. Co jednak jeśli jest on jedynie złudzeniem?

Cofnąłem się niedawno na chwilę w czasie. Prawie dokładnie rok temu, z okazji moich dwudziestych urodzin, wydałem darmową książkę, w formie elektronicznej, o nazwie "Preludium". Mogę przysiąc, iż od tego czasu nie sprawdzałem w jakiej ilości jest ona ściągana. Dopiero w ostatnich dniach coś mnie podkusiło żeby zajrzeć w statystykę. Spoglądam, a tam prawie 500 ściągnięć. Myślę, to jest coś! Jednak kulisy powstawania nie były tak kolorowe...

Tak jak teraz, był lipiec. Na pozór prowadziłem fajne życie. Imprezy, picie, wstawanie po popołudniu – jak na artystę przystało. Tylko, że moim życiem zawładnął istny chaos, choć postawiłem na to co kocham. Na pomysł wydania "Preludium" wpadłem na zupełnym kacu. Od razu uprzedzam, nie będą to wyznania uczestnika spotkań klubu AA. Alkohol stosowałem wyłącznie do artystycznych zabiegów. Byłem przekonany, że nie da się inaczej tworzyć. A, że przekładało się to na codzienne życie, to cóż.

Była to tylko iluzja szczęścia. Byłem pogrążony w samotności, a moją najlepszym przyjacielem były słowa. Fakt, był to bardzo płodny okres w moim życiu. Teksty przychodziły mi jak na zawołanie, ale ... co z resztą? Nie było mnie tutaj pół roku, co było dla mnie ciężką decyzją, lecz z perspektywy czasu uważam, że była ona słuszna. Poza artyzmem, jest też dorosłe życie, z którym każdy musi się zmierzyć. I tak zacząłem układać swoje życie, nie sam. Jak mówił Jan Paweł II. – Człowiek szuka miłości, bo w głębi serca wie, że tylko miłość może uczynić go szczęśliwym. Trafiłem na wspaniałą kobietę-anioła, a potem moje życie nabrało kolorytów w każdym aspekcie. Przekonałem się także, że można tworzyć bez alkoholu. To nie jest tak, że nie pisałem tekstów przez te kilka miesięcy, wręcz przeciwnie. W końcu na co dzień zajmuje się dziennikarstwem, z pisania żyje. Wziąłem sobie po prostu urlop od górnolotnych refleksji, zajmując się realnym życiem. Da się te dwie rzeczy połączyć, chciałem po prostu do tego dorosnąć.

Dziękuję Ci jeśli tu jesteś i znasz mnie z moich tekstów. Skoro to czytasz, najwidoczniej szukasz czegoś więcej niż pustych obrazków z social media. Może także coś Cię uwiera w Twoim życiu, jak mnie dokładnie rok temu w ten piękny, na pozór, lipcowy czas. Pamiętaj jednak, aby nie bać się zmian na lepsze. A ja teraz śmiało mogę powiedzieć: DO ZOBACZENIA ZA NIEDŁUGO!

"Okręgówkę" trzeba szanować! Takich emocji jak w tej lidze nie ma nigdzie, a co za tym idzie – liga otrzymuje sponsora tytularnego pojawia się rozgłos medialny, a kluby zatrudniają... dyrektorów sportowych. 

Kto wie, jak będzie wyglądać nasza obecna AP-Sport Bielska Liga Okręgowa w bliżej nie określonej przyszłości. Żaden ze mnie Stanisław Lem, ale czasem myślę sobie o tym, kreśląc przy tym różne scenariusze science fiction (a może i nie). Nie są one dla nas, jako regionalnego portalu wesołe, bowiem o naszej "okręgówce" będą pisać największe portale sportowe w Polsce, ale cóż – wolny rynek zweryfikuje. Na domiar złego wszystkie kluby prowadzone będą przez profesjonalne agencje marketingowe, więc rola nasz będzie znikoma.

Dość jednak tego dekadentyzmu, skupmy się na tym, co dobre. Spotkania będą transmitowane w internecie, w rozdzielczości 4K, a i może będą szanse, żeby powstał specjalny kanał w telewizji? Jest popyt, jest podaż, choć i tak frekwencja na meczach pęka w szwach. Nie muszę oczywiście wspominać o dyrektorach sportowych – to już było w 2018 roku, gdzie menedżerem Koszarawy Żywiec był Arkadiusz Oczko. Teraz każdy klub ma zarząd z prawdziwego zdarzenia. Działy sportowe nie mogą się odgonić od telefonów od poszczególnych agentów piłkarzy, którzy będą chcieli występować na boiskach "okręgówki". Zapomnijcie o tym, że skauci z Ekstraklasy będą oglądać mecze I, II czy nawet III ligi – oni będą przyjeżdżać tu, w beskidzkie regiony, szukać "perełek", które później występować będą na międzynarodowych arenach.

No dobra, załóżmy jednak, że portal SportoweBeskidy.pl przetrwa do 2033 roku. Wtedy to miejsce będzie miała XX Gala "Futbolowe Asy Beskidów". Ależ to będzie wydarzenie... ale szczegóły zostawimy w naszym redakcyjnym gronie. Zdradzę jedynie, że Stadion Miejski w Bielsku-Białej, gdzie odbywać się będzie ta wspaniała impreza, zostanie wypełniony po brzegi.

- - - - -

Czy to oderwanie od rzeczywistości – jak najbardziej tak i również takie wrażenie można odnieść po tym jak wcześniej wspomniana Koszarawa zatrudniła w swoim klubie dyrektora sportowego. – Menedżer Koszarawy Arkadiusz Oczko". MENEDŻER Koszarawy (przypominam - liga okręgowa) – taki komentarz pojawił się pod jednym z naszych artykułów. Ów internauta jednak poszedł dalej. – Rok temu wysmarowaliście długi artykuł, w którym wyśmiewaliście Radziechowy, że w IV ligowym klubie pojawił się gość powołany na dyrektora ds. sportowych. Uczepiliście się też tego, że ów dyrektor z zawodu jest wuefistą.

Szczerze, jak dla mnie oba przypadki brzmią dość zabawnie, ale cytując Biblię: "po owocach ich poznacie". Tak więc przeglądam stronę internetową Koszarawy, jej media społecznościowe i jednak coś się tam dzieje. W ostatnich dniach klubowa delegacja drużyny z Żywca pojawiła się na 97. urodzinach miejscowej legendy – Kazimierza Polaka. Sprawozdania kadrowe, z treningów, konkursy, ciekawe (na swój sposób) grafiki oraz nagrania wideo – teoretycznie to nie należy do obowiązków dyrektora sportowego, ale w tych realiach taki człowiek musi być wszędzie, bo do jego obowiązków należy także wyszukiwanie młodych zawodników do zespołu juniorów oraz seniorów. Negocjacje z klubami i tak dalej, i tak dalej...

Przez te uszczypliwości jednak wyłania się pewna refleksja. Czy to źle, że pojawia się ten odmieniany przez wszystkie przypadki w artykule dyrektor sportowy na poziomie "okręgówki"? Równie dobrze można się śmiać z tego, że liga ta ma sponsora tytularnego, czy my dziennikarze, opisujemy każdy mecz, dostarczając możliwie ciekawych i rzetelnych informacji. Najłatwiej byłoby powiedzieć, że to liga amatorska i zostawić ją na pastwę losu, ale czy taka namiastka profesjonalizmu nie jest czymś naprawdę pozytywnym? Według mnie tak i fajnie by było, gdyby wszystkie nasze regionalne kluby mogłyby sobie na nią pozwolić.

Jan Picheta – Redaktor naczelny Kalendarza Beskidzkiego; był specjalistą od ciężkich robót w KWK Gottwald i Kleofas, fachowcem o najwyższych kwalifikacjach w łaźni łańcuszkowej KWK Wujek, nauczycielem języka polskiego, piłkarzem GKS Katowice, trenerem Beskidu Skoczów i Rekordu Bielsko-Biała; jest wielbicielem Toskanii, Umbrii i Marche, felietonistą miesięcznika Śląsk, członkiem władz Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich.

Bóg się rodzi! W ten magiczny czas pragnę życzyć wszystkim zdrowych, pogodnych i szczęśliwych świąt Bożego Narodzenia. Niechaj rok 2018 będzie o wiele lepszy, aniżeli ten obecny, który już zmierza ku końcowi.  

Zanim jednak wszyscy usiądziemy do wigilijnego stołu, aby skosztować wszelakich pyszności, to na ponad miesiąc przed tym jesteśmy "bombardowani" komercyjną otoczką tych świąt. Ktoś kiedyś powiedział, że Boże Narodzenie jest bardziej dochodowym produktem niż np. Coca-Cola. Niestety, taka może być prawda. Co roku odbywa się także rywalizacja w konkursach na najpiękniej ozdobioną miejscowość podczas świąt. Bielsko-Biała, moje miasto w tym czasie wygląda cudownie i z roku na rok robi na mnie większe wrażenie. Tylko czy o to chodzi w tych świętach? Wszystko to jest ładnie opakowane i przystrojone, lecz w środku często jest ... pustka.

Nie chcę oczywiście, aby miasta były puste i smutne, choć czasem myślę, czy nie lepiej byłoby, zamiast wydawać pieniądze na tysiące świecidełek, pomóc ludziom ubogim. Przynajmniej w ten dzień...

Pamiętajmy, święta to nie tylko pięknie ozdobione sklepy i miasta, lecz bez wątpienia dodają one uroku. Ten czas to przede wszystkim okazja do otworzenia się przed ludźmi, do bycia lepszym człowiekiem. Starajmy się w święta szukać powodów do szczęścia i uśmiechu. Szara rzeczywistość zdąży jeszcze nie raz nas dobić podczas całego roku. Nie ma również lepszego momentu na pojednanie się z drugą osobą niż święta Bożego Narodzenia. Dlatego nie psujmy tego i cieszmy się narodzinami Jezusa Chrystusa!

Czym jest wojna? Młode pokolenie Polaków może się tego jedynie domyślać na podstawie obserwacji, przeczytanych książek czy obejrzanych filmów. I dzięki Bogu. Niestety za naszą wschodnią granicą sytuacja jest zupełnie inna. 

Maksym Rydzanycz był komendantem plutonu snajperów 90. Batalionu Powietrznodesantowego. Bronił donieckiego lotniska. 20 marca 2015 roku po wykonaniu rutynowego zadania niedaleko tegoż lotniska jego grupa wpadła w zasadzkę. Maksym wyszedł cało, ale gdy koledzy przez radio przekazali, że są ranni, rzucił się z powrotem na pomoc. Wtedy przeszyła go seria ognia z karabinu maszynowego. Nie przeżył. Jego żona, Iryna Golovach - skromna, skryta, ale bardzo ciepła i uczuciowa kobieta, z którą miałem przyjemność rozmawiać podczas jej wizyty w Polsce  została sama z trójką dzieci.

Bartłomiej Malec: Z czym się Pani kojarzy Polska? 

Jak obecnie postrzega się polski naród na Ukrainie?

W moim najbliższym otoczeniu traktujemy Polaków jak kolegów. Dużo kontrowersji jednak wywołała decyzja Sejmu dotycząca przejęcia uchwały o ludobójstwie na Wołyniu przez ukraińskich nacjonalistów. Niektórzy ludzie na Ukrainie przez to stali się bardzo negatywnie nastawieni do Polaków.

Czy ta uchwała może zaszkodzić relacjom polsko-ukraińskim?

Może to stanowić powód do prowokacji zarówno dla ludzi nastawionych źle do Polski jak i do Ukrainy.

Ukraina obchodzi 26. rocznicę swojej niepodległości. Jak Pani ocenia ten okres czasu?

Pomimo tego, że minęło już 26 lat, Ukraina ciągle może wrócić do systemu postradzieckiego. Mój kraj nie zmierza obecnie w kierunku nowoczesnego państwa. 

Młodzież ukraińska jest podzielona na kilka grup. Wielu jest młodych ludzi wszystkimi siłami stara się  wspomóc armię w oparciu o tradycje ukraińskie.Jest grupa młodzieży, która miała bezpośrednio styczność wojny w Doniecku. To dzieci rodziców, którzy polegli na polu bitwy. Są także takie osoby, które uważają, że na Ukrainie nic złego się nie dzieje i rozwijają się w miarę własnych możliwości.

A jak pamięta Pani swoje dzieciństwo?

Dzięki rodzicom mogłam zobaczyć Związek Radziecki w takim stanie jakim naprawdę był. Dzieci nie zawsze rozumieli to co się dzieje w świecie dorosłym. Ja miałam skromne dzieciństwo, bez żadnych nowoczesnych gadżetów, ale za to wesołe dzięki wielu wspaniałym ludziom obok mnie. 

Teraz sama Pani ma trójkę dzieci. Może Pani o nich coś opowiedzieć?

Moje dzieci są najlepsze jak dla mnie. Mam dwóch synów. Renat ma 12, a Jegor 10 lat. Córka Carina ma 11 lat.. Renat pasjonuje się sportem. Uprawia boks. Jegor posiada duszę artysty, uwielbia malować. Carina z kolei ma wiele zainteresowań. Lubi śpiewać, tańczyć, rysować.

Bardzo bym chciała, aby moje dzieci mieli jak najlepszą przyszłość, ale obecnie uważam, że lepiej dla nich byłoby ukończyć edukacje za granicą. Po studiach pragnę, by dzieci wróciły na Ukrainę i przyczynili się do jej rozwoju.

Jak Pani sobie radzi z wychowaniem dzieci bez ojca?

Mam cudowną mamę. Zawsze mogę na nią liczyć tak jak moich najbliższych przyjaciół. Polegać także mogę na kolegów mojego męża z wojska, którzy wraz z nim walczyli. Na Ukrainie powstała fundacja, która ma za zadanie pomagać żonom poległym żołnierzom. Często spotykam się z życzliwością zwykłych ludzi. Wielką troską`obdarzyła mnie również Pani Grażyna Staniszewska, która zaprosiła mnie do Polski.

Jaki moment zapadł Pani najbardziej w pamięci w trakcie trwania tej wojny?

Najbardziej utkwił mi w pamięci tragiczny moment, kiedy czekałam na telefon od mojego męża, w trakcie trwania drugiej rotacji na lotnisku w Doniecku. To był bardzo trudny moment w moim życiu, gdy widziałam na ekranie twarze innych osób, nie wiedząc co się dzieje z moim mężem.

Cały czas. Mój starszy syn - Renat jest bardzo podobny do mojego męża. Za każdym razem, gdy na niego patrzę widzę męża.

Jak w kilku słowach opisze Pani swego męża?

Zawsze mówię o nim, że to mężczyzna przez duże M. Był bardzo otwarty. Miał wielkie zaufanie wśród swoich przyjaciół. Charakterystyczną cechą u Maksyma była uczciwość.

Moje dzieci wiedzą o tym, że ich ojciec jest bohaterem, lecz ciągle nie mogą się pogodzić z tym, że go nie ma wśród nas, Nie przyjmują tego do wiadomości.

Myślę, że tak, jednak ten hołd oddają bardziej zwykli obywatele, a nie rząd. 

Widzi obecnie Pani jakieś "światełko w tunelu"?

Posiada Pani odpowiednie wsparcie od państwa ukraińskiego?

Wiele programów wsparcia widnieje tylko na papierze. W praktyce nie do końca funkcjonują tak jak powinny. Na szczęście w moim mieście posiadam świetnego starostę, który jak tylko może pomaga takim rodzinom jak moja.

Moim marzeniem jest, aby każde dziecko miało pełną rodzinę.

Jak widzi Pani kolejne 25 lat niepodległej Ukrainy?